2024 Ekonomik Göstergeleri: Büyüme, Enflasyon ve Dış Ticaret Analizi
2024’ü geride bırakmaya sayılı günler kaldı. Bu yazıda, Türkiye ekonomisinin büyüme, enflasyon, dış ticaret, cari açık ve finansmanı ile bütçe, borçlanma verileri değerlendirilecektir. 2023 yılına kıyasla enflasyon ve büyüme verilerindeki gelişmelerin beklendiği gibi olduğu gözlemlenmiştir.
Enflasyon ve Büyüme Verileri
2023 yılına kıyasla enflasyon ve büyüme verilerindeki gelişme beklendiği gibi oldu. Türkiye ekonomisi II. ve III. çeyrekte yüzde 0,2 küçüldü ve teknik resesyona girdi. Bu süreçte, inşaat sektörü ekonomik aktiviteyi sürükleyici sektör olarak ön plana çıktı. Sanayi sektörü ise yüzde -2,2 küçüldü.
Tüketim yavaşlasa da, bir önceki çeyreğe göre daha canlıydı. Hane halkı tüketimi son büyüme verisine 2,2 puan katkı sağladı. Ancak devletin nihai tüketim harcamaları üçüncü çeyrekte eksi bölgedeydi. Kamu sektörü, tüketerek büyümeye katkı sağlamadı.
Sanayi Üretimi ve Enflasyon
Sanayi üretimi endeksi 2024 Haziran ayında negatif bölgeye girdi ve Ekim ayında yüzde -3,1 olarak gerçekleşti. Yıllık bazda endeksteki değişim, yüksek teknolojide yüzde -13,1, orta-yüksek teknolojide yüzde -6, imalatta yüzde -3,3 olarak kaydedildi. Bu veriler, üretimin ve katma değerin düştüğünü gösteriyor.
Mayıs ayında enflasyon yüzde 75’e kadar yükseldi. Temmuz ve Ağustos aylarında baz etkisiyle yüzde 51,97’ye geriledi. TCMB, kasım ayında yıllık enflasyonu yüzde 47,09 olarak açıkladı. Ancak, TCMB’nin yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 44’e yükseldi.
Finansal Gelişmeler ve Cari Açık
TCMB, politika faizini 250 bps indirim ile 47,5 düzeyine getirdi. Bu indirimin, daralan ekonomi için kredi olanağı yaratması ve finans kapitalin canlanması olarak okunması mümkündür. Ancak enflasyonla mücadelede süreç uzadıkça fiyatlamalar gerçeği yansıtmaktan uzaklaştı.
2023 yılı Ocak-Ekim döneminde cari açık 36 milyar dolar iken, 2024 yılının aynı döneminde 3,3 milyar dolara geriledi. Bu durum, cari açığın finansmanında net hata ve noksanın etkisinin kısmen tersine döndüğünü gösteriyor.
Dış Ticaret ve İthalat
2024 Ocak-Ekim döneminde dış ticaret açığı, ihracat ve ithalat rakamları geçen yılın aynı dönemine göre farklılaştı. İhracat yüzde 3,1 oranında artarken, ithalattaki gerileme yüzde 7,2 oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 76’nın üzerine çıktı.
Ancak, 2023’teki kontrollü kur sisteminin ihracat üzerindeki etkisi olumlu olmadı. Üretim ve ihracat genel olarak ithalata dayalı olduğundan, ekonominin yavaşladığı dönemde ithalat da geriliyor.
Kamu Maliyesi ve Bütçe Açığı
Kamu maliyesindeki görünüm 2024’te pek parlak değil. Bütçe açığı ilk on bir ayda 1,277 milyar TL’ye ulaştı. 2024 yılı için öngörülen bütçe açığı ise 2,652 milyar TL olarak belirlendi. Hükümetin yılın kalan son ayında 1,375 milyar TL daha bütçe gideri gerçekleştirme alanı bulunuyor.
Mali disiplin açısından önemli bir gösterge olan faiz dışı fazla, bütçedeki artan borç faiz yükü nedeniyle zor elde ediliyor. Hazine’nin iç ve dış borç stokundaki artış 2024 yılında da devam etti.
Sonuç ve Gelecek Beklentileri
2024 yılı için büyüme tahmini yüzde 4, enflasyon tahmini ise yüzde 41,5 olarak belirlenmiştir. Ancak, büyüme tahminleri yıl içinde düşürülmüştür. Türkiye'nin 2024 büyüme tahmini, IMF tarafından yüzde 3’e indirilmiştir.
Ekonomik güven endeksi 2024 yılının başında 99,4 iken, yılı 97,1 seviyesinde tamamlamak üzere. Ekonomideki daralmaya rağmen, enflasyon beklentileri hane halkı ve reel sektör açısından yüksek seyretmektedir. Katma değerli üretim modeline geçiş için hazırlık sürecinin zaman kaybetmeden başlaması gerekmektedir.