Kovid-19 İzni ile Cezaevlerinden Erken Tahliye Süreci
Cezaevlerindeki mahkumlar için denetimli serbestlik tedbiri kapsamında verilen Kovid-19 izni, Nisan 2020’de devreye girmiştir. Adalet Bakanlığı tarafından 19 kez, ikişer aylık periyotlarla uzatılan bu düzenleme, 31 Temmuz 2023 itibarıyla sona ermiştir. Ancak geçici bir düzenleme ile, Kovid-19 izninde bulunan hükümlülerin, denetimli serbestliğe ayrılmalarına 5 yıl veya daha az süre kalanların cezaevine dönmemeleri kararlaştırılmıştır.
Bu düzenleme, 31 Temmuz 2023 öncesi cezaevine girenlere 5 yıl denetimli serbestlik imkânı tanımaktadır. Ayrıca, kapalı cezaevlerinde bulunan hükümlüler, iyi halli olmaları şartıyla 3 yıl daha erken açık cezaevine ayrılma hakkı elde etmiştir.
Binlerce Mahkum Tahliye Edildi
Bu düzenleme ile birlikte, binlerce mahkum cezaevinden erken tahliye edilmiştir. Ancak, düzenlemenin halen cezaevinde bulunanların yanı sıra, 31 Temmuz 2023’e kadar suç işleyenleri de kapsaması gerektiği belirtilmiştir. Bu öneri kabul görmemiştir.
Eğer kabul edilseydi, 31 Temmuz 2023’ten önce suç işleyen ancak cezaları kesinleşmediği için henüz cezaevine alınmamış kişiler de düzenlemeden yararlanabilecekti. Yani 10 yılın altında ceza alan birisi ya cezaevine hiç girmeyecek ya da çok kısa bir süre cezaevinde kaldıktan sonra tahliye edilecekti.
Eşitliğin Sağlanması Bekleniyor
AK Parti ve MHP’nin desteklediği teklifin, mümkün olan en geniş uzlaşı ile Meclis gündemine taşınması hedeflenmektedir. Uzlaşı sağlanması hâlinde, düzenleme basit bir önergeyle herhangi bir kanun teklifinin içine eklenerek yasalaştırılabilir.
Ne Olacak?
Henüz nihai karar verilmeyen taslak çalışmaya göre, 31 Temmuz 2023 tarihine kadar suç işleyenlerin tamamı, beş yıl denetimli serbestliğe tabi olacaktır. Bu kişiler, cezalarının infazının tamamlanmasına beş yıl kala cezaevinden tahliye edilecektir.
Uygulamadan cezaevine hiç girmeyenler de yararlanacaktır. Beş yılın altında ceza alan hiç kimse, 31 Temmuz 2023’ten önce suç işlemiş olmak kaydıyla cezaevine girmeyecektir. Eğer düzenleme hayata geçerse, binlerce kişi denetimli serbestlik kapsamında erken tahliye edilecektir.
Cezaevi Kapasitesi Aşıldı
Adalet Bakanlığı verilerine göre; cezaevlerinde halen 403 bin 60 tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır. Bunların; 330 bin 843’ü erkek, 14 bin 338’i kadın, bin 261’i ise çocuk olarak kaydedilmiştir. Türkiye’de toplam 395 adet ceza infaz kurumu bulunmaktadır.
Bu kurumların kapasitesi ise 299 bin 881’dir. Yani cezaevlerinde kapasitenin üzerinde 100 bin dolayında tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır. Bu durum, cezaevlerindeki yoğunluğun azaltılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.
AYM Ne Der?
Düzenleme, beraberinde af tartışmalarını da gündeme getirecektir. Daha önce olduğu gibi, bu düzenlemenin de bir “infaz düzenlemesi” değil, “kısmi af” olduğu görüşü savunulmaktadır. Anayasa Mahkemesi (AYM) riski de göz önünde bulundurulmaktadır.
AYM, daha önce denetimli serbestliği 3 yıla çıkaran düzenlemeye sınırlı onay vermiştir. Şimdi ise denetimli serbestliğin 5 yıl olarak uygulanması hâlinde, Yüksek Mahkeme’nin bunu “af” olarak değerlendirip iptal edebileceği ifade edilmektedir. Ancak AYM kararlarının geriye yürümeyeceği göz önünde bulundurulursa, düzenleme çıkıp AYM önüne gelene kadar binlerce kişi tahliye edilmiş olabilir.